Αν και αφορά περισσότερους από ένα εκατομμύριο Έλληνες, η ημικρανία παραμένει μια πάθηση στο περιθώριο της ιατρικής και της κοινωνίας, υποτιμημένη και σχεδόν «αόρατη»!
Οι περισσότεροι ασθενείς, αν και μπορεί να υποφέρουν για χρόνια, παραμένουν αδιάγνωστοι, ενώ και αυτοί που κάποια στιγμή συμβουλεύονται ιατρό, σπάνια βρίσκονται για καιρό υπό τακτική παρακολούθηση και θεραπεία. Οι ημικρανικοί ασθενείς, παρότι η πάθησή τους συγκαταλέγεται στις κορυφαίες παγκοσμίως αιτίες πρόκλησης διαταραχής της φυσιολογικής λειτουργικότητας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, γίνονται συχνά στόχος αρνητικών σχολίων και πρακτικών στο εργασιακό τους περιβάλλον.
Ακόμη και σε ασθενείς με καθημερινή ημικρανία, οι οποίοι πρακτικά είναι πλήρως αδύνατον να εργαστούν, συχνά αμφισβητείται το δικαίωμα της αναρρωτικής άδειας, για να μη μιλήσουμε για αναπηρική, προσωρινή έστω, σύνταξη. Ακόμη και το στενό οικογενειακό περιβάλλον πολλές φορές κουράζεται από αυτή την «αόρατη» πάθηση που αναγκάζει κάποιον να μην μπορεί να συμμετάσχει στις φυσιολογικές δραστηριότητες της οικογένειας. «Πάλι ημικρανία έχεις;», «Πάρε ένα παυσίπονο και πάλεψέ το…». Πόσες φορές δεν έχουν ακούσει οι ημικρανικοί αυτές τις φράσεις, που δεν καταφέρνουν τίποτα άλλο από το να τους γεμίζουν ενοχές και να τους αναγκάζουν να υποφέρουν σιωπηλά, προσποιούμενοι κατά το δυνατόν πως είναι καλά.
Οι άνθρωποι πίσω από τους αριθμούς
Παρότι η ημικρανία είναι εξαιρετικά συχνή, τα επιστημονικά στοιχεία είναι λιγοστά, και αυτό το κενό προσπάθησε να καλύψει ο Σύλλογος Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, με μια μεγάλη διαδικτυακή έρευνα που έκανε στα τέλη του 2018. Η έρευνα συγκέντρωσε δεδομένα από περισσότερους από χίλιους ημικρανικούς ασθενείς και είχε σκοπό τη καταγραφή στοιχείων δημογραφικών, κλινικών, για τις θεραπείες, αλλά και για την επίπτωση στη ζωή και την εργασία, από μεγάλο αριθμό Ελλήνων ασθενών με ημικρανία.
Σύμφωνα με την έρευνα, στο σύνολο 1.091 απαντήσεων από ημικρανικούς ασθενείς, από τους οποίους περισσότεροι από 9 στους 10 ήταν γυναίκες, το 74% των συμμετεχόντων δήλωσε πως εμφανίζει συμπτώματα ημικρανίας από 1-10 ημέρες τον μήνα, ενώ το 15% περισσότερες από 15 ημέρες τον μήνα, πάσχει δηλαδή από τη χρόνια μορφή της ημικρανίας. Επίσης, το 56% δήλωσε πως χάνει τουλάχιστον μία μέρα τον μήνα από την εργασία του, ενώ το 68% δεν μπορεί να ανταποκριθεί τουλάχιστον δυο φορές τον μήνα σε οικογενειακές ή κοινωνικές υποχρεώσεις.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 64% των συμμετεχόντων έχει ιστορικό ημικρανίας περισσότερο από 10 χρόνια. Η έρευνα επίσης ανέδειξε ότι ένα 63% δήλωσε πως αισθάνεται ότι «χάνει τη ζωή του πονώντας», 40% ότι είναι απογοητευμένοι, 42% ότι νιώθουν αβοήθητοι και 43% ότι είναι αγχωμένοι, ενώ τέλος 21% ότι είναι απαισιόδοξοι. Τα αποτελέσματα όσον αφορά τη χρήση προληπτικών φαρμακευτικών θεραπειών έδειξαν το μεγάλο θεραπευτικό κενό που υπάρχει, καθώς ενώ ένας στους δύο δήλωσε πως είχε λάβει μία ή περισσότερες φαρμακευτικές προφυλακτικές θεραπείες, το 57% από όσους είχαν λάβει αγωγή ή αγωγές στο παρελθόν είχε διακόψει τουλάχιστον μία θεραπεία λόγω έλλειψης αποτελεσματικότητας, ενώ το 46% είχε διακόψει τουλάχιστον μία θεραπεία λόγω παρενεργειών.
Τα αποτελέσματα της έρευνας ανακοινώθηκαν στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αλγολογίας και τα πλήρη στοιχεία της έρευνας, με μορφή ιατρικού άρθρου, είναι υπό έκδοση στο ιατρικό περιοδικό «Νευρολογία», επίσημο περιοδικό της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας. Φιλοδοξία του Συλλόγου αποτελεί τα στοιχεία της έρευνας να ανακοινωθούν και σε άλλα ιατρικά συνέδρια όπου συμμετέχουν ιατροί, σε εκδηλώσεις που παρακολουθούν ασθενείς με ημικρανία, αλλά και να δημοσιευτούν σε επιστημονικά ιατρικά έντυπα. Επίσης, να ανακοινωθούν στους αρμόδιους κρατικούς φορείς, ώστε να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν πάνω σε αυτό το τόσο κοινό αλλά συχνά βασανιστικό και δυσεπίλυτο πρόβλημα υγείας.
Το προφίλ του ημικρανικού
Η ημικρανία δεν είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Ο τυπικός ασθενής με ημικρανία είναι θηλυκού γένους, στην εφηβεία, στη νεαρή ή στη μέση ενήλικο ζωή. Σαφώς, όμως, και πολλοί άνδρες πάσχουν από ημικρανίες, ενώ το πρόβλημα της παιδικής ημικρανίας, με έναρξη ακόμη και στην πρώτη σχολική ηλικία, αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα.
Ο πόνος της ημικρανίας μπορεί να εντοπίζεται σε οποιοδήποτε σημείο του κεφαλιού ή και στον αυχένα, χωρίς απαραίτητα να αφορά το μισό κρανίο. Τα τυπικά συνοδά συμπτώματα της δυσανεξίας σε φως και ήχους, η ναυτία ή και ο εμετός υπάρχουν στις περισσότερες αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις.
Οι κρίσεις συνήθως είναι μεγάλης έντασης. Σε κάποιους ασθενείς εμφανίζονται λίγες φορές τον χρόνο, ενώ σε κάποιους μπορεί να εμφανίζονται αρκετές φορές κάθε εβδομάδα. Όταν το ιστορικό είναι τυπικό και πληρούνται συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια, δεν χρειάζονται περαιτέρω εξετάσεις. Μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου και αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης και ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα είναι κατά κανόνα αχρείαστα.
Υπάρχει θεραπεία;
Αν και δεν είναι δυνατή η πλήρης ίαση από την ημικρανία, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις απολύτως εφικτή η ουσιαστική ανακούφιση, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με ειδικά αντιημικρανικά αναλγητικά παυσίπονα, αλλά και με μεθόδους προληπτικών θεραπειών, φαρμακευτικών και μη.
Μη φαρμακευτικές θεραπείες, με ουσίες που διαθέτουν κάποιο βαθμό τεκμηρίωσης της αντιημικρανικής τους δράσης, όπως το μαγνήσιο, η βιταμίνη Β2, το συνένζυμο Q10 και άλλες, επίσης χρησιμοποιούνται συχνά, καθώς οι ουσίες αυτές συστήνονται από κατευθυντήριες οδηγίες έγκυρων επιστημονικών εταιρειών, όπως η Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας. Μάλιστα, καθώς πολλοί ασθενείς δείχνουν προτίμηση σε μη φαρμακευτικές θεραπείες, τα συμπληρώματα αυτά αποτελούν ιδανική λύση, σε σχέση με άλλες, μη τεκμηριωμένες θεραπείες.
Στις νεότερες μεθόδους προληπτικής θεραπείας της ημικρανίας συγκαταλέγονται ιατρικές συσκευές, αλλά και η χρήση της βοτουλινικής τοξίνης σε ασθενείς με χρόνια ημικρανία.
Η μοναδική ιατρική συσκευή που κυκλοφορεί στην Ελλάδα τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο είναι ένας διαδερμικός ηλεκτρικός ερεθιστής του τριδύμου και των ινιακών νεύρων. Η βοτουλινική τοξίνη έχει ένδειξη για χρήση σε ασθενείς με χρόνια ημικρανία, δηλαδή σε ασθενείς με ημικρανία και με περισσότερες από 15 μέρες τον μήνα κεφαλαλγίας, για τουλάχιστον 3 μήνες. Χορηγείται ανά τρίμηνο, σε μια ευρεία περιοχή που περιλαμβάνει το μέτωπο, τους κροτάφους, την ινιακή χώρα, τον αυχένα και τη ράχη. Τα αποτελέσματα των μελετών δείχνουν πως μπορεί να μειωθεί σημαντικά η συχνότητα, αλλά και η ένταση των κρίσεων ημικρανίας, καθώς και ο βαθμός λήψης αναλγητικών φαρμάκων.
Τι περιμένουμε;
Το άμεσο μέλλον κρύβει μια μεγάλη επανάσταση στη θεραπεία της ημικρανίας. Για πρώτη φορά έχουμε στη διάθεσή μας μια νέα γενιά αντιημικρανικών φαρμάκων, αποτέλεσμα της πλέον σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας και εκτεταμένων κλινικών ιατρικών ερευνών. Τα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του νευρομεταβιβαστή CGRP ή κατά του υποδοχέα του, κομβικού μορίου για τη δημιουργία ημικρανικών κρίσεων, είναι απόλυτα εξειδικευμένα φάρμακα. Τα πλεονεκτήματά τους είναι αρκετά, με σημαντικότερο, όπως τα στοιχεία δείχνουν, το χαμηλό ποσοστό εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών. Οι παλαιότερες φαρμακευτικές θεραπείες για την ημικρανία γίνονται κυρίως με φάρμακα που έχουν και αντιεπιληπτική, αντικαταθλιπτική ή και άλλες δράσεις και οι ανεπιθύμητες ενέργειες προβληματίζουν πολλούς ασθενείς. Μια άλλη διαφοροποίηση είναι πως οι νέες θεραπείες γίνονται με χορήγηση μέσω υποδόριας ένεσης ανά μήνα ή ανά τρίμηνο.
Για πολλούς ασθενείς η αραιή χρονικά ενέσιμη θεραπεία φαίνεται να είναι μια προτιμότερη, σε σχέση με τις υπάρχουσες από του στόματος λαμβανόμενες θεραπείες, οδός χορήγησης. Σε βάθος χρόνου, η καθημερινή λήψη φαρμάκων, ακόμη και αν είναι μία φορά την ημέρα, κουράζει πολλούς ασθενείς, οι οποίοι -στατιστικά- δείχνουν σταδιακά να αμελούν ή και να διακόπτουν μια θεραπεία. Τέλος, για καθένα από τα τέσσερα μονοκλωνικά αντισώματα που κυκλοφορούν ή αναμένουμε να κυκλοφορήσουν στη χώρα μας, οι μελέτες δείχνουν πως όσο τα λάμβαναν, ένας ως δύο στους δέκα ασθενείς ήταν ελεύθεροι κρίσεων, κάτι πραγματικά εντυπωσιακό που, εφόσον επιβεβαιωθεί στην καθημερινή κλινική πράξη, θα είναι πρωτόγνωρο στη θεραπεία της ημικρανίας: Μια -προσωρινή έστω- ίαση από τις ημικρανικές κρίσεις.
Διαβάστε επίσης